Mechanizm podzielonej płatności, znany szerzej jako split payment, to rozwiązanie, które funkcjonuje w polskim systemie podatkowym już od kilku lat. Został wprowadzony przede wszystkim po to, by uszczelnić system VAT i ograniczyć nadużycia związane z tzw. karuzelami podatkowymi. Ale jak to często bywa – teoria to jedno, a praktyka i pytania przedsiębiorców to drugie. Dlatego dziś postaramy się rozwiać najczęstsze wątpliwości i uporządkować najważniejsze informacje.

Na czym polega split payment?

Split payment to mechanizm, w którym płatność za fakturę podzielona jest na dwie części:

• kwota netto trafia na zwykły rachunek bankowy dostawcy,

• kwota VAT wpływa na specjalne konto – tzw. rachunek VAT, prowadzony przez bank równolegle z kontem firmowym.

Co istotne – to nie dostawca decyduje, czy płatność zostanie dokonana w podzielonej formie, lecz nabywca. W praktyce – jeśli klient zdecyduje się na split payment, system bankowy automatycznie rozdziela środki.

Kiedy split payment jest obowiązkowy?

Mechanizm podzielonej płatności w Polsce może być stosowany dobrowolnie, ale w niektórych sytuacjach jest obowiązkowy. Dotyczy to transakcji, które spełniają łącznie dwa warunki:

1. Wartość brutto faktury wynosi minimum 15 000 zł,

2. Przedmiotem transakcji są towary lub usługi wskazane w załączniku nr 15 do ustawy o VAT – mowa tu m.in. o elektronice, stalach, węglu, odpadach, paliwach czy usługach budowlanych.

W takiej sytuacji na fakturze musi się znaleźć wyraźne oznaczenie: „mechanizm podzielonej płatności”. Brak takiej adnotacji może skutkować sankcjami – zarówno po stronie sprzedawcy, jak i nabywcy.

Czy split payment się opłaca?

To jedno z najczęściej zadawanych pytań. Odpowiedź, jak zwykle w podatkach, brzmi: to zależy.

Dla kupującego split payment to większe bezpieczeństwo – organy podatkowe przychylnie patrzą na firmy, które regularnie korzystają z tej formy płatności. Dla sprzedawcy to z kolei ograniczony dostęp do środków z VAT, bo zgromadzone na rachunku VAT pieniądze można wykorzystać tylko w określony sposób – np. do zapłaty VAT do urzędu skarbowego, akcyzy, czy ZUS.

Niemniej jednak przedsiębiorcy coraz częściej decydują się na split payment nawet wtedy, gdy nie muszą – z powodów wizerunkowych, w ramach współpracy z większymi podmiotami, a także ze względu na to, że mechanizm ten zapewnia większą transparentność.

Jakie są zalety split payment?

• Większe bezpieczeństwo podatkowe – urzędy skarbowe rzadziej kwestionują rozliczenia firm stosujących split payment.

• Mniejsze ryzyko sankcji VAT – zwłaszcza przy współpracy z nowymi lub niezweryfikowanymi kontrahentami.

• Możliwość szybszego zwrotu VAT – w niektórych przypadkach fiskus może skrócić termin zwrotu z 60 do nawet 25 dni.

A co z wadami?

Split payment to także pewne ograniczenia. Przede wszystkim, środki zgromadzone na rachunku VAT nie są w pełni swobodne. Przedsiębiorca nie może nimi dowolnie dysponować – nie zapłaci nimi np. za wynajem biura czy pensje pracowników.

Co więcej, część firm – zwłaszcza tych działających w oparciu o kredyty obrotowe – może odczuć problem z płynnością finansową, jeśli duża część wpływów trafia na zablokowany rachunek.

Jak korzystać ze split payment w praktyce?

Jeśli jesteś nabywcą – wystarczy, że wybierzesz w bankowości internetowej opcję „split payment” lub „mechanizm podzielonej płatności”. System poprosi Cię wtedy o podanie kwoty VAT oraz numeru faktury. Reszta zadziała automatycznie.

Jeśli jesteś sprzedawcą – sprawdź, czy Twoje faktury zawierają wymagane oznaczenie, jeśli transakcja tego wymaga. Warto też upewnić się, że posiadasz aktywny rachunek VAT – jest on zakładany automatycznie przez bank, ale dobrze mieć pewność, że wszystko działa poprawnie.

Podsumowanie

Mechanizm podzielonej płatności to dziś nie tylko narzędzie walki z nieuczciwymi praktykami w VAT, ale także istotny element codziennego funkcjonowania wielu przedsiębiorców. Choć wprowadza pewne ograniczenia, to niesie też ze sobą korzyści – zwłaszcza w zakresie bezpieczeństwa podatkowego.

Warto go dobrze rozumieć, znać sytuacje, w których jest obowiązkowy, oraz umieć wykorzystać jego potencjał w prowadzeniu biznesu.